Caisleán Aircín

Is é an chiall atá leis an bhfocal ‘aircín’ cuan beag nádúrtha agus is cosúil gurbh é seo an bunainm a bhí ar an gceantar. Ba é príomhchuan an oileáin é roimh an 19ú haois, agus is cosúil gur bunaíodh an caisleán ar shuíomh cosanta ón 13ú haois. Tá Caisleán Aircín, ar tugadh Dún Chromail air níos déanaí, suite i sráidbhaile darb ainm Cill Éinne ar Árainn.

 Tógadh daingean luath-mheánaoiseach ar an suíomh sa 12ú haois do mhuintir Uí Bhriain agus bhí sé i seilbh an teaghlaigh sin go dtí 1565, nuair a chuir muintir Uí Fhlaithbheartaigh ó Iar-Chonnacht as a sheilbh é. In 1587, dhíshealbhaigh Eilís I Shasana óna gcuid talún Muintir Uí Fhlaithbheartaigh agus rinneadh sí Mainéar Ríoga d’Aircín.

Téann an déanmhas reatha siar chomh fada leis na 1650idí nuair a ghabh fórsaí buaiteacha Chromail contae na Gaillimhe agus nuair a dhaingnigh siad an t-oileán le garastún de 100 saighdiúir chun rochtain ar Chuan na Gaillimhe a chosaint. Bhí an daingean ina phríosún do shagairt Chaitliceacha choiscthe ar feadh tréimhse ghairid sna 1650idí, ach ní raibh sé in úsáid ach ó am go ham i ndiaidh 1700. Léiríonn sceitse den daingean ón 18ú gcéad ceithre thúr faire, dhá cheann acu sin cearnógach agus dhá cheann ciorclach. Níl fágtha anois ach ceann amháin acu sin. Is féidir doras a fheiceáil ar cheann thiar an imbhalla, a bhíodh ina bealach isteach chuig an daingean ón bhfarraige.

Cosaint dár Stair – Cliceáil anseo chun léamh faoin tábhacht atá leis na láithreán oidhreachta speisialta inár dtír a chosaint

Tá an séadchomhartha náisiúnta seo faoi chosaint de réir Achtanna na Séadchomharthaí Náisiúnta 1930 go 2014